Dưới đây là bài chia sẽ của một giáo viên người nước ngoài, Jesse Peterson, một người từng dạy tiếng Anh ở Việt Nam. Mẹ tôi đến Việt Nam để thăm tôi và rất bối rối vì bà không thể hiểu được tiếng Anh của những người hàng xóm Việt.

Khi tôi đang học tại Canada, tôi làm việc trong một nhà hàng. Người Việt Nam đầu tiên tôi gặp là một đầu bếp. Cô ấy rất đáng yêu, hài hước, luôn tươi cười nói tiếng Anh với tôi, nhưng do phát âm không chuẩn vì vậy tôi không hiểu trọn được những gì cô ấy nói.

Một vài năm trước, mẹ tôi đến Việt Nam thăm tôi. Những người hàng xóm thân thiện, tôi nghĩ rằng họ có thể nói tiếng Anh khá tốt khi đã hỏi mẹ tôi có một câu hỏi tiếng Anh đơn giản như: “How are you (Bạn khoẻ không?)”. Trong khi đó, mẹ tôi cũng thực sự bối rối vì không hiểu họ đang nói gì. Kể từ đó tôi nhận ra rằng, sau một thời gian sinh sống, học tập và làm việc tại Việt Nam, tôi đã quen thuộc với “cách người Việt nói tiếng Anh.”

Tôi thực sự thích Việt Nam vì đây là một ngôn ngữ rất độc đáo, có ngữ điệu và dấu. Hai yếu tố làm cho Việt Nam trở nên rất đặc biệt so với 6.500 ngôn ngữ trên thế giới. Tuy nhiên, điều này cũng làm cho tiếng Việt trở thành một ngôn ngữ “khó xơi” với những người nói tiếng Anh bản địa, và cũng gây khó khăn để người Việt học tiếng Anh.

Như mọi người biết tiếng Việt, tôi nhận ra rằng người dân ở Việt Nam là khá bất lợi khi so sánh với những người học tiếng Anh ở nước ngoài. Đơn giản là vì người Việt dùng miệng theo một cách hoàn toàn khác để giao tiếp bằng tiếng Anh.

Ngoài ra, phần lớn sách dạy tiếng Anh ở Việt Nam đều được dịch từ sách nước ngoài, theo giáo trình phổ biến dành cho những học viên ở các nước không sử dụng ngôn ngữ có “thanh điệu” như tiếng Việt.

Phương pháp dạy tiếng Anh tại Việt Nam hiện đều lấy “ngữ pháp” và “từ vựng” làm gốc, trong khi nền tảng cho việc học tiếng Anh hiệu quả lại nằm ở phần “phát âm”.

Tất nhiên, tôi không phủ nhận tầm quan trọng của việc học ngữ pháp, nhưng không nên quá tập trung vào đó, trừ khi bạn muốn trở thành một nhà văn viết bằng tiếng Anh.

Là một giáo viên tiếng Anh cho người Việt Nam, tôi luôn luôn muốn tìm cách tốt nhất và tôi đã được truyền cảm hứng để tìm hiểu và học tiếng Việt. Cũng may là tôi có một giáo viên rất tốt và cô ấy nói “nếu bạn muốn học tiếng Việt tốt, điều đầu tiên là phải nói rõ ràng, sau đó bạn không thể học từ vựng và nói chuyện.”

Tôi chắc chắn rằng phương pháp này sẽ có ích cho người Việt học tiếng Anh. Khi chuyển sang quản lý bán hàng cho một công ty ở Việt Nam, tôi đã dạy tiếng Anh cho nhân viên vào buổi tối. Và họ đã trở thành ” những con chuột đầu tiên” trong phòng thí nghiệm của tôi.

Chương trình học bao gồm các tiết học phát âm đúng tất cả “ngữ âm” trong tiếng Anh và các bài kiểm tra. Chúng tôi khởi đầu rất tốt. Các học viên rất hăng hái học, nhưng  tôi đã gặp phải 3 vấn đề không lường trước được.

Thứ nhất, họ chưa bao giờ học tiếng Anh theo cách này và luôn nghĩ theo lối mòn – học càng nhiều ngữ pháp càng tốt.

Thứ hai, các bài học phát âm trở thành nỗi ám ảnh vì phần lớn họ gặp khó khăn khi phải phát âm lặp đi lặp lại nhiều lần một âm bất kỳ trong 2 tháng với cường độ học 3 buổi mỗi tuần. Họ chán nản và một số quyết định từ bỏ sau một vài tuần tham gia.

Thứ ba, một vài bạn biết tiếng Anh, nhưng mắc nhiều lỗi trong phát âm. Đặc biệt, họ không bao giờ sử dụng các “âm gió” và quên cách phát âm đúng tiếng Anh khi nói chuyện.

Bản thân tôi cũng vấp phải lỗi tương tự khi mới bắt đầu học tiếng Việt nên tôi rất hiểu. Tôi có thể “học phát âm chính xác” nhưng khi nói thì lại “quên phát âm chính xác”. Tôi chỉ thực sự khắc phục được lỗi này khi cô giáo tiếng Việt “dọa” sẽ không bao giờ dạy nữa, nếu tôi tiếp tục tái phạm.

Kết quả là trong lớp học tiếng Anh của tôi đã dạy rất ít học viên hoàn thành khóa học. Tôi hơi thất vọng, mặc dù đã đặt rất nhiều sự ý chí và nỗ lực vào việc áp dụng một phương pháp để dạy tiếng Anh cho người Việt Nam. Nhưng trong tiếng Anh, chúng tôi có một câu nói: “Bạn có thể dẫn con ngựa đến nguồn nước nhưng bạn không thể làm cho nó uống”. Tuy nhiên, tôi cũng rất hạnh phúc bởi vì cũng có một số học viên có thể nói rất tốt. Họ có thể đọc một cuốn sách bằng tiếng Anh với phát âm rõ ràng, gần như ngang bằng với tôi.

Phương pháp học tiếng Anh chú trọng cách phát âm hoàn toàn có thể áp dụng cho tất cả mọi người. Bạn biết đấy, chỉ cần nói rõ ràng, rành mạch. Sau đó bạn sẽ nhận được thêm nhưng kĩ năng khác từ việc phát âm đúng này.  Tôi biết nó sẽ rất khó khăn, nhưng nó sẽ là một động lực tốt cho việc học tiếng Anh của bạn. Chúc bạn thành công.